Mâm ngũ quả ngày cưới là một phần không thể thiếu trong các lễ cưới và đám hỏi. Hiện nay, các phong tục liên quan đến lễ cưới đã trải qua sự điều chỉnh để phù hợp với lối sống hiện đại và điều kiện sống ngày càng tốt hơn. Do tính quan trọng của mâm ngũ quả trong ngày cưới, người Việt rất chú trọng đến việc chuẩn bị và trang trí mâm ngũ quả. Các biến tấu trong thiết kế mâm quả có thể thay đổi tùy theo vùng miền để phù hợp với truyền thống địa phương. Hãy cùng aodaitailoc.vn theo dõi bài viết dưới đây từ dịch vụ chuyển văn phòng giá rẻ Thành Hưng để có thêm kinh nghiệm về việc chuẩn bị những mâm ngũ quả cưới đa dạng và phong cách nhất.
Mục Lục
Nguồn gốc của mâm ngũ quả trong lễ cưới
Xét về nguồn gốc của mâm ngũ quả cưới, dựa trên nhiều quan điểm và các tài liệu lịch sử cổ, mâm ngũ quả xuất phát từ lễ nạp tài trong các đám cưới. Dần dần, nó đã trở thành một yếu tố quan trọng trong văn hóa truyền thống, trở thành phần không thể thiếu trong các nghi lễ cưới của người Việt ở cả Bắc, Trung, và Nam. Mâm ngũ quả được coi như lễ nghi cưới hỏi quan trọng trước khi diễn ra lễ rước dâu. Nhưng nguồn gốc của nó xuất phát từ đâu và khi nào?
Chúng ta đều biết đến câu chuyện về Sơn Tinh và Thủy Tinh. Trong truyền thuyết này, Vua Hùng đã thách đố Sơn Tinh và Thủy Tinh để chiếm được tình yêu của công chúa với những món quà đặc biệt như voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao… Những món đồ này được coi là lễ vật cần thiết để thực hiện việc hỏi cưới công chúa. Sự kiện này đánh dấu sự xuất hiện của tập tục thách cưới. Từ tập tục này, người xưa đã phát triển một lễ nghi riêng biệt. Khi nhà trai đi sang nhà gái để thực hiện nghi thức hỏi cưới và đề nghị hôn nhân, họ phải mang theo những món quà cưới, hay gọi là lễ vật cưới. Thông thường, các lễ vật cưới này được chuẩn bị dựa trên yêu cầu cụ thể từ phía nhà gái. Sự kết hợp của các món quà cưới này là mâm ngũ quả cưới, còn được gọi là tráp. Số lượng tráp có thể thay đổi tùy thuộc vào vùng miền và phong cách cụ thể của từng lễ cưới
Ý nghĩa của mâm ngũ quả trong lễ cưới
Mâm ngũ quả không phải là một yếu tố tình cờ trong các lễ cưới; thực tế, nó được coi trọng và chú trọng đặc biệt trong mọi buổi lễ cưới. Điều này bởi vì nó mang theo những ý nghĩa sâu sắc, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Trước hết, mâm ngũ quả là quà cưới mà nhà trai chuẩn bị và trao cho nhà gái trong buổi ăn hỏi. Các tráp cưới thường được sắp đặt và đặt trước bàn thờ tổ tiên của gia đình của nhà gái. Nó thể hiện lòng tôn trọng và tình cảm của gia đình nhà trai đối với gia đình nhà gái.
Tiếp theo, khi đặt trước bàn thờ tổ tiên của nhà gái, mâm ngũ quả còn đại diện cho sự ra mắt và xác nhận mối quan hệ mạnh mẽ và hôn nhân của đôi trẻ trong cả hai gia đình. Nó là biểu tượng cho sự bắt đầu một ngày quan trọng – ngày mà hai người sẽ bắt đầu cuộc sống chung. Đây là dấu hiệu của sự bắt đầu chính thức cuộc sống hôn nhân, đã được công nhận bởi cả hai gia đình và tổ tiên.
Mâm ngũ quả đám cưới thay đổi theo từng vùng miền như thế nào?
Trong các đám cưới tại từng vùng miền Việt Nam, mâm ngũ quả thường có sự thay đổi để phù hợp với phong tục và tập quán của vùng đó. Theo phong tục của người miền Bắc, mâm ngũ quả thường bao gồm số lẻ, ví dụ như 5, 7, 9, 11 mâm. Trong khi đó, miền Trung và Nam thường ưa chuộng số lượng mâm chẵn như 6, 8…
Dù số lượng mâm khác nhau, số lễ vật trên mâm thường theo số chẵn, thể hiện ý nghĩa vợ chồng đồng lòng và hòa hợp. Bây giờ, chúng ta sẽ tìm hiểu về nội dung cụ thể của mâm ngũ quả trong từng vùng, và những khác biệt đặc trưng.
Hơn nữa, các mâm tráp cưới còn thể hiện sự quý trọng và trách nhiệm của gia đình và con cái đối với cuộc hôn nhân này. Với những ý nghĩa thiêng liêng này, mâm ngũ quả trở thành một lễ vật đặc biệt quan trọng và không thể thiếu trong các buổi lễ cưới.
Mâm ngũ quả tại đám cưới miền Bắc
Mâm ngũ quả tại đám cưới miền Bắc thường có sự kết hợp giữa số lẻ và số chẵn. Ví dụ, khi có 5 mâm tráp hoa quả, thường sẽ bao gồm 6 loại quả khác nhau, hoặc mâm tráp rượu trà sẽ cần có 2 chai rượu, và mâm bánh thường sẽ có 50 hoặc 100 cái bánh…
Mâm ngũ quả tại đám cưới miền Bắc gồm:
- Mâm trầu cau.
- Mâm trà.
- Mâm rượu và thuốc lá.
- Mâm bánh phu thê.
- Mâm bánh cốm.
Đây là năm mâm quan trọng và không thể thiếu trong bữa tiệc ăn hỏi. Tuy nhiên, một số gia đình có thể chuẩn bị 7 hoặc 9 mâm tráp. Ngoài những mâm tráp chính trên, còn có thể bổ sung các mâm sau:
- Mâm bánh đậu xanh.
- Mâm hạt sen.
- Lẵng hoa quả kết hình rồng và phượng.
- Lợn sữa quay.
Theo quan niệm miền Bắc, “miếng trầu là đầu câu chuyện,” vì vậy mâm trầu cau luôn phải có, dù có ít hay nhiều mâm khác. Tiếp theo, việc uống trà và thưởng trà là thói quen phổ biến, nên mâm trà cũng không thể thiếu.
Mâm rượu cùng thuốc lá cũng rất quan trọng và khác biệt so với miền Nam, thường sử dụng mâm trà rượu và nến. Miền Bắc thường có mâm rượu và đi kèm với thuốc lá.
Ngoài ra, các loại bánh đặc sản của miền Bắc như bánh cốm và bánh đậu xanh thường được ưa chuộng và chọn cho mâm ngũ quả đám cưới. Những loại bánh này thường có hương vị ngọt đặc trưng, tượng trưng cho tình cảm ngọt ngào của đôi vợ chồng.
Số lượng và loại mâm tráp có thể thay đổi tùy theo từng gia đình và vùng miền. Ngoài các mâm tráp trên, gia đình của nam phương thường chuẩn bị một mâm phong bì tiền để trao cho cô dâu để sắm đồ cưới.
Mâm ngũ quả đám cưới miền Trung
Nhìn chung, mâm ngũ quả cưới miền Trung không có nhiều sự khác biệt so với miền Bắc. Tuy nhiên, về mặt thẩm mỹ, nó thường đơn giản và không quá phô trương. Các lễ vật cũng thường seder, phụ thuộc vào tình hình kinh tế của gia đình.
Mâm ngũ quả tại đám hỏi miền Trung không đặt quá nhiều nặng vào việc lựa chọn số lẻ hoặc chẵn cho mâm. Tuy vậy, có bốn thành phần cốt lõi không thể thiếu, bao gồm:
- Mâm trầu cau.
- Mâm bánh phu thê.
- Mâm chè và rượu.
- Nến tơ hồng.
Nến tơ hồng có thể được đặt cùng với mâm chè và rượu. Ngoài các mâm tráp chính này, còn có thể bổ sung các mâm khác như:
- Mâm xôi gấc kèm với gà luộc.
- Mâm trái cây.
- Mâm nem chả (nếu có sáu mâm tráp, trong trường hợp này sẽ có một mâm nem chả).
Theo quan niệm của người miền Trung, trầu cau là biểu tượng của sự gắn kết và hòa quyện, không thể tách rời, giống như tình cảm của vợ chồng. Nó thể hiện ý nghĩa của hạnh phúc kéo dài hàng trăm năm. Trong khi đó, bánh phu thê tượng trưng cho tình yêu êm đềm và sự hòa thuận trong hôn nhân. Mâm chè và rượu thể hiện lòng thành kính, sự tri ân và tôn trọng đối với tổ tiên của gia đình.
Nến tơ hồng đại diện cho hạnh phúc hôn nhân viên mãn, và thường sau lễ ăn hỏi, một người lớn tuổi trong gia đình thường thổi tắt nến với hy vọng cầu chúc cho cuộc hôn nhân của đôi trẻ đến đầu bạc răng long.
Chính vì những ý nghĩa này, mâm ngũ quả đám cưới miền Trung không thể thiếu trầu cau, mâm chè và rượu, nến, và bánh phu thê.
Mâm ngũ quả đám cưới miền Nam
Trái ngược với miền Bắc, mâm ngũ quả đám cưới miền Nam thường thích sử dụng số mâm chẵn, như 4, 6, 8, 10… Số mâm phổ biến nhất thường là 6 hoặc 8. Người miền Nam tin rằng số 6 và 8 tượng trưng cho tài lộc, may mắn và hạnh phúc bất tận.
Nếu mâm có 6 lễ vật, thường sẽ bao gồm:
- Mâm trầu cau.
- Mâm trà, rượu và nến (với nến thường được khắc hình long phụng).
- Mâm bánh su sê.
- Mâm xôi gấc hình trái tim.
- Mâm hoa quả.
- Mâm heo quay.
Nếu có 8 mâm lễ, sẽ thêm các mâm sau:
- Mâm trầu cau.
- Mâm trà, rượu, và nến với hình long phụng.
- Mâm bánh phu thê.
- Mâm trái cây.
- Mâm bánh kem.
- Mâm xôi gấc đỏ hình tim.
- Mâm đựng áo dài, vàng vòng, và nhẫn cưới.
- Mâm heo quay.
Số lượng mâm có thể thay đổi tùy theo gia đình, nhưng thường phải đảm bảo có trầu cau, trà rượu, nến với hình long phụng và bánh phu thê.
Một điểm khác biệt cơ bản là mâm lễ của người Nam so với người Bắc là mẹ chồng sẽ chuẩn bị một mâm quả gồm áo dài vàng và trang sức vàng để tặng cho con dâu. Thường sẽ bao gồm bông tai và bộ áo dài để thể hiện lòng quan tâm và sự chăm sóc của mẹ chồng dành cho con dâu. Tùy thuộc vào điều kiện của gia đình, số lượng trang sức vàng có thể nhiều hơn, ví dụ như vòng cổ, lắc tay, dây chuyền vàng… Trong khi người miền Bắc thường là phong bì tiền để cho con dâu tự mua đồ cưới.
Số lượng tráp trầu cau trên mâm thường là 105 quả, tượng trưng cho hạnh phúc kéo dài hàng trăm năm. Số lá trầu thường gấp đôi số quả trầu, nếu có 105 quả trầu thì sẽ có 210 lá trầu.
Ngoài ra, mâm trái cây của người miền Nam thường phải chứa nhiều loại quả ngọt và đa dạng. Nó thể hiện tình cảm ngọt ngào và sự tươi mới của cuộc sống hôn nhân của đôi vợ chồng.
Chúng ta vừa khám phá về mâm ngũ quả ngày cưới từng vùng miền trong nước. Mỗi địa phương mang trong mình các phong tục và tập quán đặc biệt, tạo nên sự đa dạng và độc đáo. Những đặc trưng này cũng thể hiện rõ trong cách mâm ngũ quả được sắp xếp và trình bày. Chúng tôi hy vọng rằng thông qua bài viết này, aodaitailoc.vn đã giúp gia đình nhà trai hiểu rõ hơn về nội dung của mâm ngũ quả đám cưới, giúp họ chuẩn bị mâm lễ đúng cách và tinh tế nhất, để trao tặng cho gia đình nhà gái những bữa tiệc đáng nhớ và đẹp đẽ nhất.
